Okhorstweg 4

Boerderijnaam

GROTE OKHORST

Huidig adres

Okhorstweg 4 (voorheen Polweg 4)

Wijk

Wichmond (laatste wijkadres D 80)

Oudste vermelding

1382: Geurt ten Ockenhorst (1)

Oude benamingen

1405: die Uthorst (= Uchorst) (2, a), hun erfnisse ende goet

1500: die vrouwe ter Oickhorst (3)

Betekenis naam

Veldnaam. Middelnederlands ooc- ‘klein stuk land dat bij een groter behoort doch daarvan door een weg of sloot gescheiden is’, b.v. als in ooclant en ooctiende (4) en de Utrechtse plaatsnaam Ockhuizen (< Oechusen) (oo werd vroeger geschreven als o:, oi of oe).

Het erve Grote Okhorst ligt ten zuidoosten van een hoger gelegen horst of kamp, waaraan het zijn naam ontleend zal hebben. Het iets noordelijker gesitueerde erve Kleine Okhorst (Okhorstweg 3, Delden) werd tot begin 18^e eeuw Boerl(e)broek of Boer(l)sbroek genoemd, naar de lager gelegen strook broekland (het oorspronkelijke *Boerlesbroek) die het scheidt van een grotere enk (ruwweg gelegen tussen de Riethuisweg, Hamminkweg, Spiekerweg en Deldensebroekweg), zie ill.

Andere vermeldingen

De Kraaij (5, 6), naar de eigenaren Kraaijenvanger

Verpondingskohieren

1470: Werner ter Ockhorst (7)

1470: Henrick ter Ockhorst (7)

1470: Die Jouffr. van Ruerlo van den guede Ockhorst (7)

1646: Die Ockhorst, Warner Corten (8)

Leenaktenboeken

1405: Prüm (2)

Kadaster 1832

Sectie E nr. 113

Bouwjaar

1654: gevelankers

17^e eeuw: (11)

Verbouwing

18^e eeuw, 1847 (sluitsteen), 1912 (aanbouw schuur aan achterhuis, later weer afgebroken), 1972, 1973 (9, 10, 11)

Type boerderij

T-boerderij (in 1832 nog een krukhuis)

Monument

Gemeentelijk monument

Eigenaren

< 1405: Abdij van Prüm, met Joannes Huernynck als “Herenamptman” (rentmeester) (2, 3), die Uthorst (= Uchorst)

1405: Stine, wed. Johannes Huernincx en dochters Bartrait en Mette (2, 3), de Uchhorst als tijnsgoed in vruchtgebruik gekregen van (deken) Peter en het convent van Prüm

1422: Andries Kreynq ruilt met Willem Lerynck (12), ½

1501: Wobbeken, wed. Garrit Krijnx, te Deventer (2), die Ockhorst in Wychtmonde

1534: Elisabeth Kreynck wed. Johan Kreynckzoon Alphart Kreynck (13)

z.j.: Gerrit ten Broickhuis (2)

< 1539: (wed. van Gerrit ten Broickhuis?) de moeder van Henrick van Brockhuis (14)

1539: Henrick van Brockhuis (14), de Ockhorst

1540: Henrick van Stiinbargen of Steynbargen, en zoons Kairle en Willem (15), ½

1548: Henrick van Broeckhuysen verkoopt aan zijn zuster Anna van Broeckhuysen te Doesburg, doch dit was volgens Kaerl van Steenbergen (x Geertruyt van Renes) HvB’s eigendom niet (16, b)

1566: Peter van Stienbargen of Steenbergen draagt over aan zijn vrouw Sweerken van Kerfell en hun kinderen (13, 17), ½

1574: Caerl van Steenbergen x Geertruydt van Renesz (3)

1598: Willem van Steenbergen (13), ½

1599: tante Geertruit van Steenbergen wed. Adolph van Gelder (14)

< 1604: Willem van Stienbargen tho Duystervoirde (x Dorothea van Apeldoorn) (3, 13)

1611: Gertruit van Steenbergen wed. Adolph van Gelder, zoon Christopher van Gelder en broer/oom Johan van Steenbergen tot Nijenbeeck verkopen aan Paul Spitholt of Pouwel Spittholdt, Derck Hamaker x Truijde, Herman Everts x Harmken Goltsmitz, en Jacob Spitholt of Spittholtt x Barbara (3, 5, 13, 14), elk ¼

1614: Herman Everts (x Hermken Goltsmitz) verkoopt aan Jacob Spittholtt x Bartien (3, 5), ¼

1636: Warner Corten x Hendriksken Beeuwen (14)

< 1642: Jacob Spitholt en zoon Paul Spitholt laten na aan dochter/zuster Grade Spitholts x Otto Saedeler (13)

1642: Grade Spitholts x Otto Saedeler verkopen aan Warner Corten x Hendersken Beuwen (13), aandeel

< 1642: Barbara Spitholts x Johan Lansinck (te Doesburg) erven van broer/zwager Bartelt Spitholt (13), aandeel

1642: Barbara Spitholts x Johan Lansinck verkopen aan Warner Corten x Hendersken Beuwen (13), ¹/₈

1642: Warner Corten x Hendersken Beuwens kopen van Johan Lansinck x Magdalena, Jan Lansinck x Barbara Spitholts, Johan Spitholt x Trijntien Vaes en Willem Spitholt x Marritjen Enserinck (13), resp. ⁹/₅₁₂, ¹⁷/₁₅₃₆, ¹⁷/₁₅₃₆ en ¹⁷/₁₅₃₆

1646: Willem Spitholt x Marrytien Enserincks verkopen aan Johan Spitholt (13), ¹/₈

1648: Catharina Thonissen wed. Evert Weeninck (13, 14), aandeel

1650: fam. Faes erft van zuster Trijntien Faes (1x G. Wolfferinck gen. Visscher, 2x Johan Spittholdt) (13), ½ van ¼ = ¹/₈

1650: Johan Spitholt wedr. Catharijna Faes (13), deel (¹/₈)

1654: Warner Corten (2x Grietken Jansse) verkoopt aan Harmen Willemsen tho Noortwijck x Odilia Lubbertsen Woeltgens (18), deel van de Ochhorst

1653: Harmen Noortwijck, Johan Spittholdt en Magdalena Henricksen wed. Johan Lansinck (5, 13), mede-eigenaren

1654: Herman Egberts x Anneken Wooltiens (zuster van Odilia W.) (14), aandeel

1662: Odilia Woelties x Herman tho Noortwijck, en zwager/broer Johan Woelties x Sweerken Antinx (13, 14)

1666: Jan Lulofs (x Dersken of Theodora Besiers) verkoopt aan Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (3, 5, 13), ⁵/₃₂

1666: Johan Spitholt x Jenneken van Elten verkopen aan Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (3, 5, 13, 14), ⁴/₃₂

1666: de erven van Warner Corten verkopen aan Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (5, 13), ¹³/₃₂

1666: Trientje Jansen wed. Evert Weninck verkoopt aan Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (3, 5, 13), ¹/₃₂

1666: de gezusters Aeltgen Ridders (wed. Albert Goicker), Catharina Ridders wed. Gerrit van Sandtbergen en Mechtelt Ridders erven van Gerrit Honners (3, 13), ¹/₈ (= ⁴/₃₂)

1669: Aeltgen Ridders wed. Albert Goicker verkoopt aan Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (5), ⁴/₃₂

1675: de erven van Hendersken de Haes verkopen aan Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (3, 5, 13), ¹/₃₂

1676: Derck Honners x Elsken Derks verkopen aan de erven van Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (3, 5), ¹/₈

1676: zoon Willem Noortwijck x Theodora of Derksken te Giffel (5, c, d), de gehele Ockhorst

1729: dochter Johanna Noortwijck x Johannes Krajenvenger of Crayvenger

1778: zoon Theodorus Kreij(en)venger x Aleijda Jansen

1801: wed. Aleijda Kraayenvanger-Jansen, en zoons Gerrit Jan en broer Jan Kraaijenvanger alias Okhorst (19)

1808: Aleida Jansen wed. Theodorus Kraayenvanger, en zoon Garrit Jan Kraaijenvanger verkopen aan achter(achter)neefje Garret Jan Jansen (20), het erve Grote Ockhorst en de katerstede Kraaijenhorst, beide in Wichmond gelegen (e)

1827: Gerrit Jan Jansen x Maria Plakkenberg verkopen aan Arent van Westerholt (9, 21), het erve Groote Okhorst en de katerstede Kraaijenhorst

1878: achternichtje Adriana Wilhelmina Alexandra Johanna vW (1x Cornelis Marius de Jong van Rodenburgh, 2x Theodore Johan Arnold van Zijll de Jong) (9)

1909: Derk Jan Broekgaarden (x Berendina Wesselink) (3, 9)

Bewoners

1382: Geurt ten Ockenhorst (1)

1463: Henric die op de Ockhorst woont (22)

1500, 1508: die vrouwe ter Oickhorst en Johan haar momber (3)

1502: Aelbert in die/ter Ockhorst (x Truede Plasse) (3, f)

< 1528: Bertholdt in die Ockhorst (3)

1548: de weduwe van Bertholdt in die Okhorst 2x Aelbert ten Ockhorst

1592: Henrick Moesell (x Lutgert) in Bronkhorst, was vele jaren pachter geweest van drie delen van de Ockhorst (3, 17)

1604: Johan Jansen (Sweverinck?) in die/opt Ockhorst x Geertien Hermans (3, 5, 14, g)

1625: zoon? Aelbert Jansen in Ockhorst (x Marrie Thonissen Ubbekinck? 2x Herman op de Vrendenborch) (23)

1637: zoon?/wedr. Jan Albertsen (Jan Ochorst Schoemaekers?) 2x Wijsken Henricks van Seijst

1648: Wisse op de Ockhorst wed. Jan in/op de Ockhorst 2x Willem Bartelts Hiddinck

1654: Willem, bouwman op Ockhorst (5), de pacht opgezegd door Harmen Noortwijck en mede-eigenaren

1671: Harmen Noortwijck x Odilia Woeltjes (5)

1672: schoonzoon Antonies, Tonnis of Tuenis Jansen op de Ochorst wedr. Aeltien Harmens Noortwijck 2x (Aeltiens nicht) Jenneken Jansen Noortwijck (20)

1692: zwager Willem Noortwijk op de Okhorst (x Theodora of Derksken te Giffel) (5, 24)

1719: wedr. Willem Noortwijck

1729: dochter Joanna Noortwijck x Joannes Craeyvanger (5)

1774: wedr. Jan Kraaij(en)vanger van de Okhorst (13)

1778: zoon Theodorus Kraaijenvanger x Aleijda Jansen

1801: wed. Aleijda Kraaijenvanger-Jansen

1808: neefje/neef Gerardus Joannes of Garret Jan Jansen x Maria Plaggenberg of Plakkenberg (20)

1837: wed. Maria Jansen-Plakkenberg, en dochter Arnolda Martina Jansen x Bernardus Niesink

1843: wed. Maria Jansen-Plakkenberg, en schoonzoon/wedr. Bernardus Niesink

1844: wed. Maria Jansen-Plakkenberg, en schoonzoon/wedr. Bernardus Niesink 2x Alberdina Besselink

1846: Bernardus Niesink x Alberdina Besselink

1849: wed. Alberdina Niesink-Besselink (21)

1851: schoonzuster Johanna Geertruid Jansen x Johannes Wilhelmus Niesing (= neef van Bernardus N.)

1861: Johannes Wilhelmus Niesing x Johanna Geertruid Jansen

1875: Johannes Wilhelmus Niesing x Johanna Geertruid Jansen, en dochter Johanna Christina Niesink x Gradus Hendrikus Nijenhuis

1878: wedr. Johannes Wilhelmus Niesing, en dochter Johanna Christina Niesink x Gradus Hendrikus Nijenhuis

1881: Gradus Hendrikus Nijenhuis x Johanna Christina Niesing

1888: Derk Jan Broekgaarden x Berendina Wesselink

1926: Derk Jan Broekgaarden x Berendina Wesselink, en dochter Grada Berendina Broekgaarden x Albertus Dirk Woestenenk

1930: wedr. Derk Jan Broekgaarden, en dochter Grada Berendina Broekgaarden x Albertus Dirk Woestenenk

Bijzonderheden omgeving boerderij

Bronnen

1) GA: Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen. Rekening van heer Johan Baliu van ontvangst van een bede van de lieden van de hertog en van andere heren in het land van Zutphen en van uitgaven, ca. 1382. Toeg.nr. 0001, inv.nr. 4060 (oud nr. 694)

2) RAZ: A.J. Maris, 1934. De leen-, keurmedige en tynsgoederen van de Sint Salvador-Abdij te Prüm in Gelderland

3) RAZ: Collectie van de familie Ockhorst (1701-1900). Toeg.nr. 0055, inv.nrs. 1, 2

4) Geïntegreerde Taalbank, Instituut voor Nederlandse Lexicologie. http://gtb.inl.nl/

5) E.A.M. Claassen, 2016. Noortwijck. Een geslacht van landheren te Vorden, 1500-1800. Canon van de geparenteerde familie Ockhorst

6) GA: Kadaster, pré-kadastrale kaarten. Toeg.nr. 0874, inv.nr. 210

7) GA: Graven en hertogen van Gelre, graven van Zutphen. Kohier van de pondschatting in het scholtambt Zutphen. Toeg.nr. 0001, inv.nr. 4048 (transcr. E.J.C. Kamerling, met dank aan A.V.)

8) RAZ: Collectie Gerard Kreijnck (1676-1691). Afschrift van een Verpondingskohier van het Graafschap Zutphen over de Periode 1643-1651, met index ca. 1690. Toeg.nr. 0141, inv.nr. 22

9) GA: Digilegger (Kadaster)

10 ECAL: Gemeentebestuur van Vorden. Bouwvergunningen. Toeg.nr. 1530, inv.nrs. 1185, 1186

11) Peter Boer, 2008. Groote Okhorst in Wichmond. Bouwhistorische verkenning van de boerderij Okhorstweg 4. ARCX-rapport 0729

12) GA: Familie van Rhemen. Toeg.nr. 0481, inv.nr. 260

13) HVS (Hist. Ver. Steenderen): Archief Pater Jan Koekkoek

14) RAZ: ORA Scholtambt Zutphen. Toeg.nr. 0338, inv.nrs. 54-55, 72-75, 225, 226, 230, 231, 232, 233, 235 (transcr. Ben Wullink. www.vordensverleden.nl)

15) RAZ: Archief van het Oude en Nieuwe Gasthuis te Zutphen (1380-1841). Kopieboek 1535-1642, regestnr. 516. Toeg.nr. 0407, inv.nr. 120

16) GA: Hof van Gelre en Zutphen. Toeg.nr. 0124, inv.nrs. 984, 985, 4922

17) GA: ORA Arnhem. Regesten, regestnr. 183. Toeg.nr. 2003, inv.nr. 410

18) Genealogie Online: Parenteel Lavarne (RAZ 0338, 231)

19) GA: Markeboek van Wichmond 1657-1828. Toeg.nr. 0366, inv.nr. 126

20) GA: Familie Gallée. Toeg.nr. 0459, inv.nr. 2

21) ECAL: Notarissen in de gemeente Bronckhorst, 1812-1935. Standplaats Vorden. Toeg.nr. 3011, inv.nrs. 189, 196, 211

22) J. Eefting, 1994. ‘Van Middeleeuwen tot Hervorming.’In: Jan Lamers. Wichmond 1200 jaar

23) GA: Archief Huis Verwolde. Leenregisters van het Huis Vorden 1564-1787. Toeg.nr. 0556, inv.nrs. 1248, 1249 (transcr. R. Poesse)

24) RAZ: Archief van het Scholtambt Zutphen (1462-1811). Toeg.nr. 0338, inv.nr. 252 (transcr. Alice Garritsen)

25) RAZ: Sint Anthony Groote Broederschap in de Sint Walburgiskerk (1451-1934). Toeg.nr. 0084, regestnummer221

26) www.ahn.nl

Bijzondere documenten

Opgesteld door

©2022 Gerda Rossel

Laatst bijgewerkt

21-01-2022

Overige bijzonderheden

a) De oude schrijfwijze van c leek veel op een t

b) 1551: Anna van Broeckhuysen contra Kaerl van Steenbergen, zaak betr. Ockhorst (16)

c) In 1691 werd er door Jan van Elten x Harmken van Eijll en zijn broer Herman van Elten x Nn nog een gedeelte van de Ockhorst en het nabijgelegen Boersbroek (alias Kleine Okhorst, Okhorstweg 3) verkocht aan de erven van Harmen Noortwijck x Odilia Woelties (14). Mogelijk ging het hier om een stuk land dat bij de Grote Okhorst had gehoord

d) Jan Willem en Harmina Christina Noortwijck waren kinderen van Anthonij Noortwijck x Aeltien Ockhorst

e) Kraaijenhorst: Okhorstweg 0

f) Zoon Harmen, geboren in het kerspel Vorden, “gesproten uit het geslacht Wonninx” en hofhorige van Henrick van Hackfort werd in 1509 door laatstgenoemde overgedragen aan de olderlieden en gildemeesters van het St. Anthonis Gilde in de St. Walburgiskerk te Zutphen, “ter vermeedering van de aalmoezen” van dit gilde (25)

g) Jan opt Ockhorst werd er in 1612 van beschuldigd een weerwolf te zijn (3). In 1643 werd zijn leeftijd op ca. 82 jaar geschat

Foto's

Overlay AHN-hoogtekaarten (26)