Galgengoorweg 17

Boerderijnaam

MULDERSHUIS

Huidig adres

Galgengoorweg 17

Wijk

Mossel (laatste wijkadres D54)

Oudste vermelding

1627 en 1635 (1)

Oude benamingen

Betekenis naam

Molenaarswoning

Andere vermeldingen

De Mulder

2^e woning: De Bakker (2)

Verpondingskohier van Kreynck

1646: Windemoelen toe Wildenborch (3)

Leenaktenboeken

Kadaster 1832

Sectie C nr. 100

Bouwjaar

ca. 1785-1789 (a)

Verbouwing

1846: achtergevel en gedeelte van de zijgevel opgemetseld, 1852 voorgevel veranderd [en] achtermuur ingezet (4)

1874, 1906, 1910 (5)

1924, 1969 (6)

Type boerderij

Hallenhuis

Monument

Eigenaren

< 1907: Huis De Wildenborch (5, 7)

1907: Jannis Nijendijk x Kaatjen van Ark (5)

1936: zoon Lambertus Nijendijk x Gerritje Bouwmeester (5)

Bewoners (b)

1611: Niclaes Gerritzen, muller ter Wildenborch

1623: Claes Gerritsen (molenaarop de Wildenborg) x Jenneken (8)

1639: David Jansen x Jenneken Jansen van ’t Elshof

1650: Bertert, den muller op den Wildenborch

1669: Harmen Hendriksen (7)

1685: Willem, muller op den Wildenbergh

1708: wedr. Evert Markerink (1x Gerritjen Hermsen Hiekink) 2x Geertruij Gerrits Menkveld of Hellinger, 3x Jannna Wanders Roerdink

1727: wed. Janna Roording 2x Joost Barentsen Leemreijse

1734: wed. Janna Roordink 3x Hendrik Teunissen Hartgerink

1751: wedr. Hendrik Hartgerink 2x Maria Gerretsen Addink (8)

1760?: Gerret Hendrik ter Steege x Willemina Valkenberg (c)

1785: wed. Willemina ter Steege-Valkenberg, met zonen Christiaan ter Steege en Garrit Jan ter Steege x Joanna Eijkelkamp

1812: Hendrik Elferink x Geertjen Noteboom

1818-1819: Reint Branderhorst x Reijntjen Meulendijk

1823: Teunis Nijendijk (d) x Jenneken Lubbers

1850: wed. Jenneken Nijendijk-Lubbers, en zoon Lambartus Nijendijk x Jenneken Regelink

1852: Lambartus Nijendijk x Jenneken Regelink

1897: Lambartus Nijendijk x Jenneken Regelink, en zoon Jannes Nijendijk x Kaatjen van Ark

1898: wedr. Lambartus Nijendijk, en zoon Jannes Nijendijk x Kaatjen van Ark

1907: Jannes Nijendijk x Kaatjen van Ark

1929: Jannes Nijendijk x Kaatjen van Ark, en zoon Lambertus Nijendijk x Gerritje Bouwmeester

1936: wed. Kaatjen Nijendijk-van Ark, en zoon Lambertus Nijendijk x Gerritje Bouwmeester

2^e woning, De Bakker genaamd (e):

1848: Gerrit Jan Bruins x Willemina Maats (2)

1873: Gerrit Jan Bruins x Willemina Maats, en zoon Steven Bruins x Janna Klein Brinke

1914-1920: Albert Jan Oudenampsen x Theodora Zweers

Bijzonderheden omgeving boerderij

Molens:

Blijkbaar stonden er omstreeks 1500 twee molens in de Wildenborch. Rond 1510, toen er hevig strijd werd geleverd om het kasteel tussen Karel van Gelre en Johan van Wisch (de laatste met soldaten van Philips de Schone) brandde een van die molens vermoedelijk af en werd de andere afgebroken. Rond 1530 liet Willem Marckloff, drost van het kasteel, een nieuwe roede aan de windmolen maken (9). Op oude kaarten uit 1564 en 1627 is een windmolen ingetekend bij Blokhuis (Kapelweg 2). In 1635 lijkt de molen echter een eind verder aan de Kapelweg te staan, en is er ook een molen aan de Galgengoorweg ingetekend (1, 9, ill’s. 30-32).

Laatstgenoemde molen (molen “1”) blijkt aan het begin van de 19^e eeuw op Lochems grondgebied te staan (10, ill’s. 24. 25, 28) en een stendermolen te zijn geweest, afgaande op een schetsje van A.C.W. Staring uit 1827 (11, ill. 27). Deze molen werd in 1845 afgebroken vanwege een verminderde windvang omdat de heide erachter was ingeplant met bos.

Molen “2”, een (wind)koren-, olie & zaag- stellingmolen, werd in 1845 gebouwd aan de Vordense kant van de gemeentegrens (ill’s. 21, 24) en brandde in 1894 na blikseminslag af.

Molen “3” was in eerste instantie een stoommolen, werd gebouwd in 1894 en is nu een bedrijfswoning behorende bij het Muldershuis (ill’s. 12-14, 19, 20, 23, 24).

De watermolen op de kaarten uit 1635 en 1783 wordt in 1756 een uitwateringsmolentje genoemd, en blijkt in de 19e-eeuw nog slechts een (weide-)watermolentje te zijn tussen de Mulder en Molendijk (Galgengoorweg 19) (7, 12, ill’s 21, 26, 28-30)

Bronnen

1) GA: kaarten van Nicolaas van Geelkercken, 1627 (kopie 1651) en 1635. In: Archief van het Hof van Gelre en Zutphen, Civiele Processen 1639 en 1651. Toeg.nr. 0124, inv.nrs. 5292 en 5169

2) Bevolkingsregister van Vorden

3) GA: Archief van de Staten van Zutphen en hun Gedeputeerden. Verpondingskohier Scholtambt Zutphen. Toeg.nr. 0005, inv.nr. 398 (transcr. Ben Wullink www.vordensverleden.nl)

4) Huisarchief Wildenborch

5) GA: Digilegger (Kadaster)

6) ECAL: Archief Gemeentebestuur Vorden. Bouwvergunningen. Toeg.nr. 1523, inv.nr. 318 en toeg.nr. 1529, inv.nr. 1826

7) GA: Archief Huis Wildenborch, Toeg.nr. 0441, inv.nrs. 3, 6

8) RAZ: Archief Scholtambt Zutphen. Toeg. nr. 0338, inv.nr. 226, 227, 253

9) F.A. Hoefer. ‘Mededeelingen omtrent den Wildenborch.’ In: Gelre XII, 1909

10) GA: Collectie Verpondingskaarten. Kaart van de geographische ligging der jurisdictien schoutampt en schependom Lochem, 1810 en 1811. Toeg.nr. 0873, inv.nr. 46

11) G. Rossel. ‘De Giezenkampweg en het Jan Banninkshuis.’ In: De Wildenborcher, maart 2016

12) G. Rossel. ‘Oud Nieuws (2)’. In: De Wildenborcher, maart 2019

13) ECAL: Memoriboek van Dieverij en Breuk Zaaken 1803-1818. Toeg.nr. 1243, inv.nr. 1719 (transcriptie Ben Wullink)

14) G. Rossel. ’Om en nabij het Smidshuis.’ In: De Wildenborcher, juni 2016

15) G. Rossel. ‘Veldnamen in de Wildenborch.’ In: De Wildenborcher, juni 2015

16) H.J. Versfelt, 2003. De Hottinger-atlas van Noord- en Oost-Nederland 1773-1794

17) Huisarchief Muldershuis

Bijzondere documenten

1894: Er bestaat een (kopie van een) tekening van Constant van Panhuys van de graanmolen die de graan-, olie- en zaagmolen had vervangen die in 1894 was afgebrand na twee maal door de bliksem te zijn getroffen. De nieuwe molen was ontworpen door F. ten Zijthoff te Deventer (4)

Opgesteld door

©2019 Gerda Rossel

Laatst bijgewerkt

20-10-2020

Overige bijzonderheden

a) Afgaande op muurankers zijn rond 1785-1789 ook andere boerderijen onder de Wildenborch ver- of herbouwd, zoals het nabijgelegen Molendijk in 1785 en Nijland (Nijlandweg 3) in 1789

b) Bewoners tot 1907 allemaal molenaar en landbouwer

c) Gerret Hendrik ter Steege kwam vermoedelijk als timmerman naar de Wildenborch voor het opknappen van kasteel en boerderijen, nadat Damiaan Hugo Staring zich in 1782 had gevestigd op het door hem in 1780 aangekochte landgoed. Ter Steege overleed in 1785 en werd opgevolgd door zijn oudste zoon, die eveneens timmerman was, en er ook bij mulderde, bijgestaan door zijn broer en molenaarsknecht Christiaan ter Steege. Aangenomen mag worden dat het Muldershuis rond 1785 is herbouwd als een dubbele woning, want in 1814 was er sprake van 2 woningen (2). In 1807 beklaagde de (officiële) vroedvrouw van Vorden zich bij de rigter van Vorden dat de weduwe Willemina ter Steege-Valkenberg ongeautoriseerd actief was als vroedvrouw (13)

d) Teunis Nijendijk was niet alleen molenaar en landbouwer maar ook tapper, geboren in Exel (Lochem), getrouwd in Holten (2) en naar de Wildenborch gekomen via een netwerk van familie en kennissen uit Bathmen-Oolde (14)

e) Alle bewoners waren bakker

Foto's

1-12, 15-20: Met dank aan R. Ilbrink

13, 14: Collectie G. Klunder

21: www.allemolens.nl

22: Overzicht bouwgeschiedenis Muldershuis 1832-1966 (5)

23: Bouwtekening stoommolen 1894 (17)

24, 25: Overlays kadasterkaarten 1832 en luchtfoto GoogleEarth

26: Kadasterkaart 1832 met 19^e-eeuwse veldnamen (15)

27: Schetsje uit 1827 van A.C.W. Staring van de aanleg van de nieuwe Molenweg (later Jan Banninksdijk genaamd, tegenwoordig Giezenkampweg) tussen de hedendaagse Mosselseweg en de Wildenborchse windmolen, getekend als stendermolen (11)

28: (10)

29: Kaart uit 1783 waarop het door Albert Dominicus van Limburg Stirum aangelegde landgoed de Wildenborch goed naar voren komt (16)

30-32: 16^e- en 17^e-eeuwse locaties van de Wildenborchse wind-en watermolens (1)